Een monumentaal pand verbouwen?
Dat is werk voor specialisten!
Bij onderhoud, renovatie of de verbouwing van een monument krijgt men te maken met specifieke wetten en spelregels. Alles is gericht op het zoveel mogelijk behouden van de cultuur- en bouwhistorische waarde. Zo ook bij de verbouwing van het Rijksmonument aan de Grote Markt 35 in Breda.
Appartementen monumentaal pand
De eigenaar van dit karakteristieke pand gunde Alexander de Bont de opdracht om de eerste en tweede verdieping te verbouwen tot 2 schitterende appartementen. In december 2017 werden de eerste inventarisaties en plannen gemaakt. Het pand, dat vermoedelijk na de stadsbrand in 1534 opnieuw werd opgebouwd, heeft een rijke historie. Een van de bewoonsters woonde van haar 18e tot haar 102e levensjaar op de bovenverdiepingen! De huidige eigenaar van het pand heeft er zelf tot 1989 gewoond. Vervolgens werd de ruimte ‘slechts’ voor opslag gebruikt. De algehele staat was vervallen en naar de huidige maatstaven ongeschikt voor bewoning.
Monumentencommissie
Met de uitgewerkte plannen werd contact gezocht met de Gemeente Breda. Aangezien het een Rijksmonument betrof is er intensief contact geweest met Commissie Ruimtelijke Kwaliteit en adviseur Monumenten en Erfgoed. De monumentencommissie werd ingeschakeld en er werden meerdere rondjes door het pand gelopen, authentieke elementen werden in kaart gebracht en historische bouwdossiers, vergeelde tekeningen (uit 1889 en recentere datum) en historische foto’s kwamen uit de stadsarchieven.
Oog voor detail
Tijdens de inventarisatie met de adviseur Monumenten en Erfgoed en inspecteur Bouw- en Monumententoezicht sprongen bijzondere details en elementen in het oog. Bijvoorbeeld de samengestelde balklaag van de houten vloerconstructie, bestaande uit moerbalken die zijn verankerd in de zijgevels en kinderbinten met tussenschotjes ter hoogte van de moerbalken. Ook een keukenblok, het glas-in-lood in schuifdeuren en vensters, een balustrade met getrapt en ojiefprofiel, de paneeldeuren, een bijna volledige spreidsel-laag bij een van de verdiepingen en de ‘sleutelstukken’ uit de laat zestiende/ vroeg zeventiende-eeuw vielen op. Bijzonder zijn ook de houten vloerdelen die gedecoreerd zijn met een marmering/notenhoutimitatie. Deze ‘kindervoetjesvloer’ is met blote kindervoetjes aangebracht.
Historie behouden
Na veel en langdurig overleg en een gedegen voorbereiding kon de verbouwing in januari 2019 beginnen. Het op riet gestucte plafond werd verwijderd en andere materialen werden afgevoerd. Het lekkende dak werk gerenoveerd waarbij bestaande dakpannen werden aangevuld met gebruikte pannen. De vloerconstructie werd verstevigd en opnieuw uitgevlakt. Telkens in overleg met de gemeentelijke bouwinspecteur monumenten. Bestaande bouwhistorische elementen en – materialen worden waar mogelijk behouden. Daarbij mogen ze ‘verstopt’ worden maar bij voorkeur niet verloren gaan. Herbruikbare authentieke elementen, zoals de schuifdeuren en een balustrade, komen wel zichtbaar terug. Zelfs de oorspronkelijke middenstijlen van de schuiframen in de voorgevel, die tijdens een eerdere renovatie verdwenen zijn, komen terug.
Specialistische aanpak
Het verbouwen of renoveren van een monumentaal pand vraagt een specialistische aanpak en extra geduld. Onverwachte verrassingen kunnen immers altijd voor een vertraging zorgen of om een herziene werkwijze vragen. Het is vaak balanceren tussen wat monumententoezicht wil en wat er uitvoeringstechnisch mogelijk is. Hierbij moeten ook de belangen van de eigenaar in acht worden genomen. Ook zijn in de meeste gevallen de eisen uit het vigerende Bouwbesluit ondergeschikt aan het belang van behoud van monumentale elementen. Zo mag er bijvoorbeeld niets aangepast worden aan afmetingen van bestaande gevelopeningen en moet er ‘gedeald’ worden met bestaande (niet altijd optimale) vrije hoogten van de ruimten. Een goede samenwerking tussen de opdrachtgever, monumententoezicht, projectleiding en de vakmannen op de werkvloer zorgt er uiteindelijk voor, dat we binnen afzienbare tijd een prachtig eindresultaat aan De Grote Markt 35 zien!
Volg hier de ontwikkelingen van dit project.
